AYT Edebiyat Deneme Sınavı – 8

Benim gönlüm bir kelebek
Dolaşıyor çiçek çiçek
Tükenecek ömrü böyle
Çırpınarak, titreyerek
Bu şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Eksik olmaz, yüce dağın bulutu
Vefalı yâr seven kesmez umudu
Güz erişti, menekşeler kurudu
Bülbülünden ayrı düşen gül hasta
Bu şiirin son dizesindeki en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi bir taşlamadan alınmış olabilir?

Türklerin Islama girmesiyle İslam etkisinde oluşmaya başlayan edebiyatta yazılan eserlere “İlk Eserler” adı verilir. Ahmet Yesevi, Kaşgarlı Mahmut, Yusuf Has Hacip, Edip Ahmet tarafından kaleme alınan bu eserlerde Arapça ve Farsça’nın etkisi de açıkça görülür.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçılara ait eserlerden biri değildir?

Aşağıdakilerden hangisi âşık edebiyatının özelliklerinden değildir?

(I) Anadolu’da gelişen halk edebiyatına düzyazıdan çok, şiir hâkimdir. (II) Şiirler saz eşliğinde doğaçlama olarak söylenir. (III) Şiirler işlenen konulara göre güzelleme, koçaklama, taşlama; biçimlerine göre koşma, mâni, semai, türkü gibi adlar alır. (IV) Bu şiirlerde daha çok, beyit nazım birimi görülür. (V) Dil, halkın konuştuğu Türkçedir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

15. yüzyılda yaşayan sanatçı, tekke şiirinin kurucularından sayılır. Allah, insan ve doğa sevgisi şiirlerinin ana temasını oluşturur. Güçlü bir din ve tasavvuf kültürüyle şekillendirdiği şiirlerinde hece ve aruz ölçüsünü kullanmıştır. Aruzla yazdığı şiirlerini divanında toplamıştır. Hece ile yazdıklarına ise cönklerde rastlanmaktadır. Şiirlerinde yalın bir dil ve kıvrak bir söyleyiş göze çarpar. Şairin Divan’ının yanı sıra, Sarayname, Budalaname, Minbername, Muğlataname, Esrâr-ı Hurûf gibi eserleri de vardır.
Bu parçada sözü edilen tekke şairi aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdaki kavram-tanım eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

Kendini Mevleviliğe adayan şair, divan edebiyatının son büyük temsilcilerinden biridir. Şiirlerinde süslü ve söz sanatları ile yüklü, ağır bir dil kullanmıştır. Sebk-i Hindi adı verilen üslubu edebiyatımıza başarıyla uygulayan şair, divan şiirine yeni yeni bir hava kazandırmıştır. Şairin bir “Divan”ı bir de sembolik tarzda yazılmış bir mesnevisi vardır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Şinasi, 1860’ta Agâh Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahval gazetesini çıkarmaya başlamıştır. (II) Bilindiği üzere, ilk özel gazetenin çıktığı bu tarihe dek ülkemizde ancak iki gazete yayımlanmıştır. (III) Bunların ilki, 1831’de yayımlanmaya başlayan Takvim-i Vekayi’dir. (IV) İkincisi de 1840’ta Ziya Paşa tarafından yayımlanmaya başlanan Ceride-i Havadis’tir. (V) Bunlardan birincisi, devletin resmî gazetesidir, ikincisi ise yarı resmi bir gazetedir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

Tanzimat edebiyatının son dönemlerinde ortaya çıkan gerçekçi ve natüralist akımın ilk temsilcilerinden biridir. Roman, öykü ve şiir türünde eser vermiştir. “Karabibik” adlı eseri edebiyatımızda gerçekçi köy edebiyatının ilk örneklerindendir.
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?

Günler geçer ki paslı bulutlarla kasvetin
Bir âhenin siper gibi örter semâmızı;
Ben ağlarım bu sıkletin altında, bir sızı
Tâ kalbimin içinde çukurlar açar, derin…
Bu dizelerden hareketle Tevfik Fikret’in şiiriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Önemli prensipler belirleyemeyen ve etkili bir ekol olamayan sanatçılarının sanat görüşü söyle özetlenebilir: “Sanat, şahsi ve muhteremdir. “Celal Sahir, Ahmet Haşim, Tahsin Nahit” gibi isimlerden oluşan topluluk, varlığını kanıtlayabilmek için sürekli kendilerinden öncekileri eleştiren yazılar kaleme almışlardır. Ama buna rağmen öncekilerin dil ve sanat anlayışlarını sürdürmekten öte gidememişlerdir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Şiddetle esen rüzgâr birdenbire durdu. İtfaiye askerleri korkularından ellerindeki baltaları, kancaları, hortumları düşürdüler. Sanduka yangına doğru yürüdü. İki tarafa açılıp yol veren ahali, korkudan titriyordu. Sanduka, korkunç, manevi bir heybetle sallana sallana aralarından geçti, karanlıklarda kayboldu. Türbeden evvelki iki ev de ateşten kurtulmuştu. Yanmayıp evliyasız kalan türbe yine mahalledeki kutsiyetini muhafaza etti. Yalnız, okuyanlar yüzlerini eskisi gibi artık boş binaya çevirmiyorlar, kıbleye bakıyorlar: “İki gözüm, yangın gecesi bu tarafa gitti!” diyorlardı.
Bu parçadan hareketle Milli Edebiyat Dönemi öyküleri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Türk yurdu uykuda ey düşman sakin!
Uyuyan ülkeye yapılmaz akın.
Tan yeri ağardı, yiğitler kalkın.
Bakın yurd ne hâlde, vatan nerede?
Gideyim arayım, yatan nerede?
İçerik ve biçim özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, yukarıdaki şiirin aşağıdaki şairlerden hangisi tarafından yazıldığı söylenebilir?

……., romanlarında Türk toplumunun Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar geçirdiği aşamaları anlatmıştı. ……. romanında mütareke döneminde, işgal altındaki İstanbul’da ortaya çıkan ahlaki çöküntüyü, ……. romanında Kurtuluş Savaşı yıllarındaki bir Anadolu köyünü ele almıştır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakinden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

Bir yandan artık son demlerini yaşayan divan şiirini taptaze bir hava içinde en yüksek derecesine ulaştırırken, diğer yandan Tevfik Fikret ve Hamit’i de aşan bir atılım gerçekleştirerek yeni kuşaklara lirizmin anlamını öğretmiştir. Böylece hem geleneğin bayrağını elinde tutmuş hem de yeniliğin öncüsü olmuştur. Şiirlerini ahengi sağlamaya daha elverişli gördüğü aruzla yazan şairin şiirlerinde çocukluk anıları, İstanbul sevgisi ve Osmanlı medeniyetinin şanlı sayfaları önemli yer tutar.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Günün birinde, kim önerdi hatırlamıyorum, o güne dek yazdıklarımızdan seçmeleri bir araya getirip ortaklaşa bir kitap çıkarmayı düşündük. Yaşar Nabi’nin evinde o iş için özel toplantılar yapıp el birliğiyle şiirleri ve yazıları seçtik. Kitaba bir ad bulmak gerekiyordu. Yedi kişi idik. İlk akla gelen, Fransız edebiyatındaki “Pleiade” topluluğu oldu. O adın Türkçedeki karşılığı olan Süreyya uygun değildi. Hem yabancı kökenli idi hem ilk ağızda kişi adı hatıra getiriyordu hem de yıldız kümesi adi olarak yaygınlığı yoktu. Onun Türkçesi Ülker de yaygın değildi. Yedi Yıldız, Yediveren Gülü, Yedi Kollu Şamdan… gibi adlar ortaya atıldı. Sonunda Yedi Meşale adı üzerinde birleşildi.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen gruptakilerden biri değildir?

İlk öyküleri 1920’li yılardan başlanarak yayımlandı. Yaşamının bir kısmını Bodrum ve İzmir’de geçirdi. 1926’dan sonra deniz hikâyeleriyle tanındı. Konularını Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi kıyı ve açıklarında gelişen, denize bağlı olaylardan çıkardı. İçinde yaşadığı, en küçük ayrıntılarına kadar bildiği hür ve asi denizi, balıkçıları, dalgıçları, sünger avcılarını ve gemileri zengin bir terim ve mitologya hazinesinden güçlenerek, denize karşı sonsuz bir hayranlıktan gelen şiirli, yer yer aksayan ama sürükleyip götüren bir anlatımla hikâye ve romana geçirdi. Yazı ve düşünceleriyle döneminin önemli aydınlarını etkilemiş bir kişi olarak, çeşitli dillerden yüz kadar da kitap çeviren sanatçının önemli eseri, “Aganta Burina Burinata”dır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Kâğıt bozulmayayım, kirlenmeyeyim
Der
Kâğıt ki sessizliktir
Bir şey anlatmaz
Bir anlamı da yoktur
Kapalı bir boşluk korkusu saçar
İçerik ve biçim özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, yukarıdaki şiirin aşağıdaki şairlerden hangisi tarafından yazıldığı söylenebilir?

Yazar, “Cevdet Bey ve Oğulları”nda Nişantaşı’nda yaşayan bir ailenin üç kuşak boyunca yasadıklarını tarihsel bir kurgu içerisinde ele alır. Tüccar Cevdet Bey’den başlayarak torunlarına uzanan üç kuşağın yaşam biçimi ve yaşadıkları, Batılılaşma gayretleri, İstanbul yaşamı vardır romanda. “Sessiz Ev” ismini taşıyan ikinci kitabı, dikkatli okunduğunda “Cevdet Bey ve Oğulları” romanının bir devamı olarak görülebilir. Kitaptaki olayların akışı bu romanla örtüşmektedir. Yine bir postmodern toplum yapısı çizen yazar, bu kitabında da bir ailenin yaşamını ve düşüncelerini kendine özgü melankolik üslubuyla anlattı.
Bu parçada sözü edilen romanların yazar aşağıdakilerden hangisidir?

Birinci Dünya Savaşı yıllarında başlamış kültürel ve sanatsal bir akimdir. Dünya Savaşı’nın barbarlığına, sanat alanındaki ve gündelik hayattaki entelektüel katılığa bir protesto niteliğindedir. Mantıksızlık ve var olan sanatsal düzenlerin reddedilmesi bu akımın ana karakteridir. Jean Arp, Richard Hülsenbeck, Tristan Tzara, Marcel Janco ve Emmy Hennings’in aralarında bulunduğu bir grup genç sanatçı ve savaş karşıtı 1916 yılında Zürih’te Hugo Ball’in açtığı kafede toplanmış ve akımın bildirisi de burada açıklamıştır.
Bu parçada sözü edilen edebiyat akımı aşağıdakilerden hangisidir?

Roman, Ege Bölgesi’ndeki köylerden birinde yaşananları anlatır. Olay, çiftçilerin kurduğu çardaklarda, özellikle Kavalalı Recep Ağa’nın ailesi içinde geçmektedir. Recep Ağa, kızı Zeliş’i bağ bahçe sahibi Bekir’le evlendirmek ister. Zeliş’le aynı köyden Yaşar da evlenmeyi düşlemektedir. Zeliş ise, komşu bahçenin sahibinin oğlu Cemal’i sevmektedir. Zeliş, kaçırılacağını anlayınca koşa koşa Cemal’in çalıştığı tarlaya gider. Zeliş’le Cemal kaçar. Zeytinliklerde ırgatlık yaparken jandarmaya yakalanırlar. Babası şikayetçi olsa da Zeliş kendi isteğiyle kaçtığını söyleyince Cemal, hapisten kurtulur. Babasının da razı olmasıyla evlenirler.
Bu parçada sözü edilen roman ve yazarı, aşağıdakilerden hangisidir?

Folklor alanındaki çalışmalarıyla ün kazanan sanatçı, masal, halk öyküsü, türkü ve halk şiiri derlemeleri yapmıştır. Kimi yapıtları nedeniyle “Masal Baba” unvanını alan sanatçının, öğretmenlik yaptığı kentlerin yerel dergi ve gazetelerinde fıkraları yayımlanmıştır. En tanınmış yapıtları arasında “Nar Tanesi”, “Açıl Sofram Açıl, “Bir Varmış Bir Yokmuş” ve “Dertli Kartal” sayılabilir.
Bu parçada tanıtılan sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?