AYT Edebiyat Deneme Sınavı – 6

Simgesel olmayan bu klasik romanın, neyi anlattığı konusundaki bu anlaşmazlık ilginçtir. Yazarın kendi görüşlerini saklaması, eserin bir tez olmadığı konusu, hangi temanın vurgulandığı üzerinde bile pek uyuşamıyoruz. Kabahat biraz da Uşaklıgil’in. Anlatmaya çalıştığım gibi, romanın kendinde var olan bir kararsızlık, temayı bulandıran bir bölünme, romanın neyi anlattığı konusundaki anlaşmazlığın nedenini biraz açıklar belki.

Bu parça, aşağıdaki nesir türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

Mithat Cemal Kuntay, 1885’te İstanbul’da doğdu. 1956’da İstanbul’da yaşamını yitirdi. Tek romanı “Üç istanbul”la büyük başarı kazandı. Vefa Lisesini ve hukuk fakültesini bitirdi. Doktora sınavını verdikten sonra hukuk fakültesinde idare hukuku asistanlığı yaptı. Birinci Hukuk Mahkemesi üyeliğinden sonra Beyoğlu 4. Noteri oldu. Bu görevini yürütürken 1956’da İstanbul’da yaşamını yitirdi.

Bu parça aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

O zaman öğrendim: Meğerse Hünkâr
Gelirken, görmeye çıkmış Edirne
Şehri gözetleyen karakulluklar
Arkamdan soruyor: “Burda işin ne?”

Bu dörtlükte altı çizili sözcükteki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

İşlemeli el kol, bunlar
işledikçe boğaz doyar
İnsan gözleriyle görür
Alet işler, el övünür

Bu dörtlükte aşağıdaki söz sanatlarının hangisinin örneği vardır?

Bu destan, MÖ VII. yüzyılda yaşamış ünlü Saka hükümdarının hayatı ve kahramanlıkları etrafında oluşmuştur. Bu ünlü hükümdar, Orta Asya’daki bütün Tük boylarını birleştirmiş; Anadolu, Suriye, Mısır gibi yerleri fethetmiş ve Saka Devleti’ni kurmuştur. Hayatı fetihlerle geçen hükümdar, hile ile Med hükümdarı Keyhüsrev tarafından öldürülmüştür. Onun mücadeleleri ve hatıraları hem Türkler hem de İranlılar arasında yüzyıllarca yaşamıştır.

Bu parçada sözü edilen destan aşağıdakilerden hangisidir?

Mecliste ârif ol kelâmı dinle
El iki söylerse, sen birin söyle
Elinden geldikçe sen iylik eyle
Hatıra dokunup yıkıcı olma

Bu dizelerde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?

Kenarda dolaşma, gel, deryaya gir
Muhabbet cenginde gönül aşkla bir
İrfan meclisinde kalın incelir
Haddini aşıp da kırılmayasın

Bu şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?

Destandan halk hikâyesine geçiş dönemi eseridir. Şir ve düzyazı iç içe on iki hikâyeden oluşan eserin sanatçısı belli değildir. Halkın sözlü geleneği içinde yaşayan bu hikâyelerde hem İslamiyet öncesi Türk kültürüne özgü motifleri hem de İslam dininin etkilerini görmek mümkündür.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

İki elim gitmez oldu yüzümden
Ah etikçe yaşlar gelir gözümden
Kusurumu gördüm kendi özümden
Bir dost bulamadım gün akşam oldu

Bu dizeler halk şiiriyle ilgili olarak aşağıda verilen yaygın yargılardan hangisini örneklendirmez?

Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Girmeden bir dem sürelim

Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

Kimlerin çeşmine ol sîne aceb nûr oldu
Nereye gitti o hercâyi o mehpâre aceb
Kimlerin yâresine merhem-i kâfûr oldu
Kandedir kande o zâlim o sitem-kâre aceb

Meclis-i Cem kurulaldan olagelmiş elbet
Câmdan sonra birer bůse verilmek âdet
Bâri sen ey nigeh-i hasret edip bir cür’et
Şunu bir söylesen olmaz mı kadeh-kâre aceb

Bu dizelerin nazım şekli aşağıdakilerden hangisi olabilir?

İlahi aşkı konu alan, mesnevi tarzında yazılmış tasavvufi bir eserdir. Eserde tasavvufta dervişin katetmesi gereken yolculuk temsili bir şekilde anlatılmaktadır. Şair, eserini Nâbi’nin “Hayrabad adlı eserinden daha güzel bir eser yazılamayacağının söylenmesi üzerine yazmıştır. Eser, sembolik bir aşk hikâyesidir. Eserde kahramanlar ve yer adları birtakım sembollerle ifade edilmiştir.

Bu parçada sözü edilen eser ve şairi aşağıdakilerden hangisidir?

XIV. yüzyıl divan şiirinin en önemli mutasavvıf şairlerinden biridir. Çağdaşlarına göre, eserlerini sade bir dille yazmış olan sanatçı, Türkçenin Anadolu’da bir edebiyat dili olarak yerleşmesine önemli katkılar sağlamıştır. Onun en önemli eseri, aruz öcüsüyle yazmış olduğu “Garipname”dir. Didaktik bir niteliğe sahip olan eserde dinî, ahlaki ve tasavvufi konuları işlemiştir.

Bu parçada sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?

Divan edebiyatına karşı çıkan Namık Kemal, Abdülhak Hamit Tarhan gibi yazarların etkisiyle Batı edebiyatına yönelmiştir. Yazdığı kısa öykülerle Batılı anlamda ilk gerçekçi ürünleri vermiştir. İlk romanı olan ve kendisine büyük ün sağlayan “Sergüzeşt” Türk edebiyatında romantizmden gerçekçiliğe geçişin başarılı örneklerinden biri sayılır. Bu romanda bir paşazade ile bir cariyenin aşk öyküsünü anlatmıştır

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

Edebiyat alanında, Moliére’den yaptığı çevirilerle ün kazanmıştır. Bunların bir kısmı doğrudan doğruya çeviri, bir kısmı da uyarlamalardır. Yazar Moliére’in komedyalarını Osmanlı hayatına uygulamakta üstün bir başarı göstermiştir. Ana çizgilri bakımından zamanına göre sade bir dille çevrilmiş olan bu eserlerde, dilin yabancı sözcüklerle ağırlaştığı yerler de çoktur. Türkiye’de ulusçuluk akımının öncülerinden sayılır. Türk tarihinin Osmanlılardan başlamadığını göstermek amacıyla, Ebülgazi Babadır Han’ın Şecere-i Türk adli eserini Türkiye Türkçesine çevirmiş, Türkçe sözcükleri ilk defa bir araya toplayarak bir sözlük meydana getirmiş, ayrıca Türk atasözlerini de bir kitapta toplamıştır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Halit Ziya ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

Aşağıdakilerden hangisi Servet-i Fünun ile Fecr-i Ati’nin ortak özelliklerinden biri değildir?

(l) Milli Edebiyat, 1911 yılında Selanik’te Ömer Seyfettin in “Genç Kalemler” dergisinde “Yeni Lisan” adlı makalesinin yayımlanmasıyla başlar. (II) Sade Türkçe’nin bir dava olarak ele alınması ilk kez “Genç Kalemler’ dergisinde ortaya konulmuştur (III) Mili Edebiyat” terimi de ilk defa bu dergide kullanılmıştır. (IV) Milli Edebiyat topluluğu içinde yer alan sanatçılar, divan edebiyatını, Doğu edebiyatının; sonrasını ise Batı edebiyatının taklitçisi olmakla suçlamışlardır. (V) Sanatçıların hemen hepsi “Toplum için sanat” anlayışını benimsemiş; romanda ve öyküde daha çok Osmanlı tarihine yönelmişlerdir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

(I) Halide Edip Adıvar’ın romanlarının kadınları, Batılı bir anlayışla idealize edilmiş, güçlü ve kültürlü kadınlardır. (II) Adıvar, Kurtuluş Savaşı Döneminde ulusçu, mili duyguları öne çıkaran roman ve öyküler kaleme aldı. (III) “Yeni Turan”, “Yaban” ve “Vurun Kahpeye” bu dönemin eserleridir. (IV) En tanınmış romanı “Sinekli Bakkal”da II. Abdülhamit döneminin farklı toplum kesimlerini canlandırdı. (V) Halide Edip, bu romanda Doğu’nun değerlerini bulup çıkarmak, Batı’nın karşısına koymak amacındadır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?

Aşağıdakilerden hangisi Milli Edebiyat akımının dil anlayışıyla bağdaşmaz?

Gezi yazılarını ve anılarını topladığı kitaplarıyla Cumhuriyet döneminde bu türlerin ilk özgün örneklerini veren önemli bir yazardır. Aynı zamanda Cumhuriyet döneminin en etkin gazetecilerindendir. Siyasi konuları işleyen fıkra ve başyazılarıyla dikkat çekmiştir. Zeytindağı, Kaybolmuş Makedonya, Pazar Konuşmaları başlıca yapıtlarındandır.

Bu parçada sözü edilen yazar, aşağıdakilerden hangisidir?

Bayram: delikanlı, mert, cesur, sözüne güvenilir bir delikanlıdır.
Haceli: Pısırık, toplumun arkasına sığınan, bencil bir kişidir.
Irazca Ana: Evladının sürekli yanında olan otoriter bir kişidir.
Muhtar: Para düşkünü, sadece kendini düşünen bencil birisidir.

Karataş köyünde geçen bir toprak kavgasını ele alan romanda, oğlu Kara Bayram, gelini Haçca ve torunları Ahmet ve Şerife ile yaşayan Irazca’nın kendilerine yapılan bir haksızlığa başkaldırışı anlatılır.

Kahramanları ve konusu verilen roman aşağıdakilerden hangisidir?

Lambayı yakma, bırak,
sarı bir insan başı
düşmesin pencereden kara.
Kar yağıyor
karanlıklara.
Kar yağıyor
ve ben hatırlıyorum
Kar…
Üflenen bir mum gibi söndü
koskocaman ışıklar.
Ve şehir
kör bir insan gibi kaldı
altında yağan karın.

Biçim ve içerik dikkate alındığında bu dizeler aşağıdaki şairlerden hangisine ait olabilir?

…….. “olgunluk dönemi” diye tanımlanabilen edebiyat süreci “Kurtlar Sofrası” ile başlar. Yazar, “Sokaktaki Adam”da ne istediğini değil ne istemediğini bilen birini anlatırken; “Zenciler Birbirine Benzemez”de istedikleri ile istemedikleri arasında gidip gelen bir karakteri yansıtır. Oysa Kurtlar Sofrasi’nda Mahmud ne istediğini çok iyi bilen bir karakteri çizer. Bu üç romanıyla yazar, Türk aydınına farklı açılardan bakar.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?