AYT Edebiyat Deneme Sınavı – 11

(I) Ben, sanatı ve edebiyatı insan varlığının en kutsal yaratışlarından biri sayarım. (II) Gerçek sanat eserlerinin de yarına geçecek değerde olduğuna inanan sanatçıların ellerinden çıkmış olanlar arasında bulunacağına inanıyorum. (III) Zaten bana bu satırları yazdıran da bu inanış oldu. (IV) Tabii yarını, geleceği masal sayanlar, günü gününe yaşamakla yetinenler, diledikleri gibi düşünüp yazarlar. (V) Bu, onların bileceği iştir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Kendini söylediklerine kaptırmış, nerede olduğunu unutmuştu. Farklı bir düzlem içinde kendine bir elbise biçmiş, onu karşısına almıştı. Konuşmaya devam ettikçe görülüyordu ki dolmuştakilerden farklı bir iklimi soluyordu.
Bu parçada altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerin hangisinde yoktur? 

(I) Bu kitapta, 20. yüzyıl başındaki Svadeşi isyanı ile 1971’deki Naksalit Hareketi arasında kalan zaman diliminde Kalküta’nın siyasi ve sosyal tarihi anlatılıyor. (II) Devrimin içinde yok olmuş, ölmeden ya da hapse düşmeden evvel kenti arındırmak için kırsalı keşfeden, gönülleri büyüleyen yiğit bir gençliğin kenti. (III) İsyanlar kenti gibi duruyor ama aynı zamanda insanlığı onurlandıran hümanist bir kenttir. (IV) Yazarın amacı; şehrin ardına saklandığı kirli maskeyi sıyırıp Kalküta’nın gerçek yüzünü ortaya çıkarmak, bir halkın sesini duyurmaktır. (V) Viktorya Devri’nin bitmesiyle ortaya çıkan Komprador Devri’nin bütün çelişkili çizgilerini taşıyan bir yüz, içinden çıkılamayan sevimsiz bir ifade bu.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisi kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “takdir etme, beğenme” söz konusu değildir?

Mensur şiir türü Türk nesir dilinin gelişmesinde, ifadenin kuraklaşmamasında oldukça faydalı sonuçlar doğurdu. Servetifünûn’dan itibaren büyük bir gelişme kaydeden Türk nesir türü, İkinci Meşrutiyet Dönemi’nin iyice serpilen bu nesri ile yeni bir aşama kaydetti. Türkçe; iç içe giren, zamanla uzayan ve yerine göre aniden duruveren cümleleriyle o kadar sanatkarane bir havaya ulaştı ki bu dil, okuyan ve yazana kelimenin tam anlamıyla büyük bir ferahlık veriyordu.
Paragrafta üzerinde durulan konu aşağıdakilerden hangisidir?

Gezdiğimiz yerler şimdi virane
Sokaklardan yalnız geçemiyorum
Hükmü yok aklımın adım divane
Eğriyi, doğruyu seçemiyorum
Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

I. Benzer uyak düzenleri
II. 8’li hece ölçüsüyle söylenmeleri
III. Dörtlüklerle oluşturulması
IV. Ezgi ve bestelerinin aynı olması
V. Bağlı olduğu şiir gelenekleri
VI. Kulak için kafiye anlayışı
Numaralanmış özelliklerden hangileri “koşma ile semai” için benzer olduğu söylenemez?

Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı
Felekler yandı ahımdan muradım şemi yanmaz mı

Kamu bîmarına canan deva-yı derd eder ihsan
Niçin kılmaz bana derman beni bîmar sanmaz mı

Fuzulî rind ü şeydadır hemîşe halka rüsvadır
Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı
Bu dizelerin alındığı nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

I. Allah’ı övmek ve ona yalvarmak için yazılan şiirlerdir. (İlahi)
II. Bektaşi şairlerinin söylediği tasavvufi şiirlerdir. (Devriye)
III. Tarikata yeni giren dervişlere yol göstermek için yazılan şiirlerdir. (Nutuk)
IV. İnsanın yaratılışını ve ruhunun geçirdiği olgunluğu anlatan şiirlerdir. (Nefes)
V. Alevilik geleneklerini anlatan şiirlerdir. (Deme)
Numaralanmış cümlelerin hangileri yer değiştirirse bilgi yanlışlığı düzeltilmiş olur?

Aşağıdaki dizelerden hangisi ayraç içerisinde verilen edebî sanata örnek değildir?

Eski Türk edebiyatında destanların dışında doğa, aşk gibi konuları işleyen koşmalara (I), ölen kişi için söylenen sagulara (II) rastlanmaktadır. Eski Türkler, şiire ve şiir söylemeye çok önem verirlerdi. Çünkü din adamı (III) olan şaman (IV), aynı zamanda şiir söyleyen bir ozandı. Bugünkü bağlamaya benzeyen ve kopuz (V) denilen müzik aletini çalardı.
Bu parçadaki numaralanmış bölümlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

Ziya Paşa kendi döneminde eski ile yeni arasında çelişkiye düşen bir sanatçıdır. Bu çelişki, düşüncelerinde olduğu gibi eserlerinde de görülür. Yayımladığı — adlı makalesinde divan şiirine karşı çıkmış, halk şiirini savunmuş ancak daha sonra — adlı antolojinin ön sözünde halk şiirini eleştirip divan şiirini savunmuştur.
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla getirilecek olan eserler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

Eserlerini “Sanat sanat içindir.” anlayışıyla yazan sanatçı: “Her güzel şey şiirdir.” anlayışıyla şiirin konusunu genişletmiştir. Servetifünun Edebiyatının kuruluşunda etkili olan —, yeniliğin savunucusu olmuştur. Kafiye anlayışından dolayı Muallim Naci “—“ adlı eseriyle ona cevap vermiştir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

XIX. yüzyıla kadar Türk yazınında gezi türünün pek zengin bir birikimi olduğu söylenemez ancak bu yüzyılın son çeyreğinde pek çok gezi yapıtı yayımlanmıştır. Sanatçının görevli olarak gittiği Hicaz ve Mısır yolculuğunu canlı gözlemlerle anlattığı “Hac Yolunda”, gezi yazınımızın seçkin örnekleri arasındadır. Yazar bu kitabında gezip gördüğü yerleri yalnızca bir gezgin gözüyle ve yüzeysel olarak değil; tarihi, coğrafi ve insani boyutlarıyla, örnek sayılacak bir söz ustalığıyla anlatmaktadır.
Bu parçada tanıtılan eser, aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

– Ya Piyale üstat? Hepimizi mest eden Piyale’den bahsetmediniz.
“Piyale”den evvel “Göl Saatleri”ni yazmıştım. İzmir’de bulunduğum sıralarda idi. Bazı yaz akşamları, Halkapınar taraflarına giderdim, Orası birçok su birikintisi, sazlarla dolu idi. Yavru kuşlar gelir, o sazların üzerine konar, ötüşürdü. Bu manzara üzerimde tesirini göstermeye başlamıştı. Her gezintide “Göl Saatleri”nin mısralarını hayalimde oluşturmak suretiyle iki ay içinde manzumemi tamamladım.
Yapılan bir mülakatta soruya böyle cevap veren sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Bütün eserlerinde divan şiirini temel kaynak olarak seçti. Divan şiiri nazım şekillerini ve “Ok” hariç bütün şiirlerinde aruz ölçüsünü kullandı. Nazım-nesir yakınlaşmasına karşı çıktı. O tam bir İstanbul aşığıdır. Tevfik Fikret’in “Sis” adlı, İstanbul’u tahkir ettiği şiirine karşı “Siste Söyleniş” adlı şiiriyle cevap vermiştir. Osmanlı tarihi, aşk, ölüm, sonsuzluk, musıki ve İstanbul sevgisi en fazla işlediği temalardır. Nedim’den sonra İstanbul’u en fazla işleyen şairdir. Eski nazım biçimleriyle konuşulan Türkçenin en güzel örneklerini vermiştir.
Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Abdullah Çavuş: Sanki gelmemiş olsalar kıyamet mi kopar?
Sıtkı Bey: Kıyamet kopmazdı ama sıkıntı çekilirdi.
İslam Bey: Ben sıkıntıya razıydım. Biz, yardımcısız da bu toprakları koruyabilirdik. Ölürdük, mahvolurduk, yine yenilmezdi ki
Sıtkı Bey: Öyledir ama neden yardımdan sızlanalım? İnsanlık, uygarlık bizi haklı görüp de yardımımıza koşunca neden memnun olamayalım? Bize yakışan vatan sevgisidir, gurur değil. Askerleri, padişahın bir kalesini kurtardık, birçok şehit de verdik.
Yukarıdaki metin hangi eserden alınmıştır?

I. Sivas’ın Şarkışla ilçesinde doğan —, gözlerini küçük yaşlarda kaybetmiş ve öğrenim görememiştir
II. Şiirlerinde genellikle vatan, toprak sevgisi ve aşkı tema olarak istemiştir. Saz çalmamakla birlikte şiirlerini halk şiiri geleneği doğrultusunda yazmıştır. Politik taşlamalarıyla tanınan —, “Mihriban” adlı şiiriyle geniş kesimler tarafından sevilmiştir.
III. —; halkın sıkıntılarını toplumcu bir bakış açısıyla anlatmış, güncel siyaseti konu atan politik şiirler ve taşlamalar yazmıştır. “İşte Gidiyorum Çeşm-i Siyahım” bilinen en önemli şiiridir.
IV. —, aşıklık geleneğinin bir parçası olan türkülü hikayeler anlatma konusunda oldukça başarılıdır. “Cumhuriyet Destanı, Öğretmen” şiirlerinden bazılarıdır.
Yukarıdaki numaralanmış açıklamalarda yer alan boşluklara aşağıdaki sanatçılardan hangisi getirilemez?

“S.O.S. ve Mau Mau” gibi şiirlerle Batı ülkelerindeki modern şiir biçimlerini yerli temalara uygulayan deneyci, yenilikçi bir şairdir. Çağdaş şiirimizde önemli yeri olan ironik şiir tonunun de şiirimizdeki ilk temsilcilerindendir.
Bu parçada bahsedilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Tutunamayanlar’ın yayımlanmasından sonra sanatçı, önemli bir tartışmanın odak noktası olmuş; bu romanıyla 1970 TRT Roman Ödülü’nü kazanmıştır. Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan “Tutunamayanlar”, eleştirmen Berna Moran tarafından, “hem söyledikleri hem de söyleyiş biçimiyle bir başkaldırı” olarak nitelendirilmiştir. Birçok eleştirmene göre “Tutunamayanlar”daki edebî yetkinlik, Türk romanını çağdaş roman anlayışıyla aynı hizaya getirmiş ve ona çok şey kazandırmıştır,
Bu parçada eseri değerlendirilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

1930’lardan itibaren Türk romanında köylüden, işçiden, dar gelirlilerden, geçim sıkıntısı çeken insanların yaşamlarından, işçilerin problemlerinden söz edilmeye başlanmıştır. Eserlerde Anadolu coğrafyası ve insanı, köyden kente göçün ortaya çıkardığı sorunlar toplumcu gerçekçi anlayışla ele alınmıştır. Bu tür eserlerde ideoloji ön plandadır. Yazarlar daha çok sosyalist dünya görüşünden hareketle eser yazmışlar, okuyucuyu kendi düşünceleri doğrultusunda yönlendirmek istemişler, sanatı ideolojilerini yaymak için bir araç olarak kullanmışlardır.
Aşağıdaki sanatçılardan hangisi bu parçadaki edebî oluşumla ilgili eser vermemiştir?

Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosu çalışmalarında görülmez?

Aşağıdakilerden hangisi Cemil Meriç’in eserlerinden biri değildir?

Baki ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?