Tiyatro Terimleri

Adaptasyon: Yabancı bir eseri yer adları, şahıs adları, deyimleri, gelenek ve

görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirme; uyarlama.
Aksiyon: Roman, hikâye, tiyatro vb. türlerde konuyu genişleten asıl olaylar.

Genel anlamıyla hareket.
Aktör: Erkek tiyatro sanatçısıdır.

Aktris: Kadın tiyatro sanatçısıdır.

Akustik: Tiyatro, konser salonu vb. kapalı yerlerin, sesleri bozmadan yansıtabilme özelliğidir.

Darülbedayi: İstanbul şehir tiyatrosunun eski ismi.

Dekor: Tiyatroda, sahneyi eserin konusuna göre döşeyip hazırlamada kullanılan eşyanın toplu adı.

Diyalog: İki kişi arasındaki karşılıklı konuşma.

Döşeme: Türk Halk Edebiyatında ‘başlangıç’ karşılığı kullanılan bir kelime.

Dramatize etmek: Bir olayı, duyguyu, düşünceyi canlandırarak anlatmak; bir vakayı olduğundan daha acıklı bir şekle sokmaktır.

Entrika: Roman, hikâye ve tiyatro türlerinde, olayların okuyucuda ya da seyircide merak uyandıracak şekilde birbirine dolanması.

Epizot: Yunan trajedisinde oyunu oluşturan bölümlerden her biridir. Bugünkü perde karşılığıdır.

Fars: Komedinin sanat yönü az, kaba bir türüdür. Güldürü ögesi düşünceden daha çok hareketlerden ve nüktelerden ortaya çıkar.

Fasıl: (bölüm)Tiyatroda perde karşılığı kullanılmıştır. Karagöz oyununda belli bir olayın geçtiği bölümdür.

Feeri: Masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilmesinden doğma, cinlerin, perilerin de rol aldığı bir tiyatro türü.

Jest: Tiyatro sahnesinde sanatçıların bütün el, kol, ayak vb. beden hareketleridir.

Kabare tiyatrosu: Daha çok güncel konuları iğneleyici, taşlayıcı biçimde ele alan skeçlerin oynandığı, monologların, şarkıların ve şiirlerin söylendiği küçük tiyatro.

Kanto: Tanzimat Dönemi’nde Türk sahnesinde azınlık aktrislerce başlatılan oyunlu ve neşeli şarkılar.

Kondüit: Tiyatroda rol sırası gelenlere sahneye çıkmalarını hatırlatan kişiye denir.

Koro: Eski Yunan tiyatrosunda bir grup erkek ve kadından kurulu şarkıcılar topluluğu. Oynanan eserin konusuna da katılırlar ve eserdeki olaya karşı toplumun duygu ve düşüncelerini temsil ederlerdi.

Kulis: Tiyatroda sahnenin arkasında bulunan kısım; sahne arkası.

Melodram: Müzikli dramdır. Acıklı olayların ağır bastığı müzikli dramdır.

Mimik: Bir duygu veya düşüncenin kaş, göz, ağız, yüz hareketleriyle anlatılması.

Mizansen: Bir tiyatro eserinin sahneye konması, sahneye göre düzenlenip uygulanması.

Monolog: Tek kişinin konuşmasıdır. Tek kişilik taklitli bir komedya türüdür.

Muhavere: Konuşma. Tiyatro, roman, hikâye, fabl, röportaj vb. türlerde kahramanların konuşmalarıdır.

Opera: Lirik dramdır. Orkestra, şarkı, şiir birleşiminden ortaya çıkan yüksek sahne eseridir. Oyun baştan sona doğru musikiye göre ayarlanır.

Operet: Eğlenceli ve hafif konularda yazılarak bestelenen tiyatro türüdür.

Pandomima: Sessiz hareketler, jestler, yüz ifadeleri ve kostümler yoluyla duyguları, düşünceleri, tutkuları anlatmaya yarayan tiyatro çeşidi.

Perde: Tiyatro eserinde bir perdenin açılmasından kapanmasına kadar geçen bölümdür.

Piyes: Tiyatro eseridir.

Reji: Sahneye koyma ve yönetme işi.

Rejisör: Sinema ve tiyatroda eserin sahneleninceye veya seyirci önüne çıkıncaya kadar geçirdiği her anı yöneten kimse; yönetmen.

Repertuar: Opera, operet ve tiyatro topluluklarının bir oyun mevsiminde gösterecekleri eserlerin listesi.

Replik: Sahnede konuşanlardan her birinin birbirlerine söyledikleri sözlerdir.

Revü: Tiyatroda, eserden önce gösterilen müzikli ve danslı oyun.

Sahne: Tiyatro eserlerinde bir perdelik bölümün, dekor bakımından değişik olan küçük kısımlarıdır. Bir perdelik bölüm içinde, kişilerin girip çıkmasıyla değişen topluluktur.

Suflör: Tiyatroda, kuliste durarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı.

Temaşa: Tiyatro.

Temsil: Bir tiyatro eserinin oynanmasıdır.

Tirat: Sahnede kişilerin birbirlerine karşı söyledikleri uzun sözler.

Tirajik: Korku, sıkıntı, şiddetli heyecan veren veya korkunç, kötü, sonu ölümle neticelenen.

Trajikomik: Hem acı, hem gülünç olayların anlatıldığı tiyatro. Olaylar gülünç ama olay kahramanları acınacak halde verilir.

Tuluat: Tiyatro türlerinden biridir. Sanatçılar, oynadıkları eserin konusuna bağlıdırlar ama oyundaki sözleri içlerinden geldiği gibi söylerler. Yazılı esere uymak mecburiyetleri yoktur. Perdeli orta oyunu da denir.

Üç Birlik Kuralı: Tiyatroda uyulması gerekli üç temel kuraldır. Zaman birliğinde vakanın en çok 24 saat içinde geçmesi gerekmektedir. Yer birliği ise vakanın aynı yerde geçmesidir. Olay birliği eserin bir tek ana vaka çevresinde gelişmesi anlamına gelir.

Vodvil: Entrika kaba saba şakaları bulunan, söz oyunlarına ve yanlış anlamalara büyük yer ayıran, metinden çok irticale önem veren, sadece güldürme amacı güden komedi türüdür.