Kıta’nın sözlük anlamı “parça, bölük, cüz”dür. Divan şiirinde yalnız ikinci ve dördüncü dizeleri birbiriyle uyaklı iki beyitlik nazım biçimine “kıta” adı verilir. Bu türlü kıtalar genellikle dörtlük adıyla anılmaktadır.
Kıta Nazım Biçiminin Özellikleri Nelerdir?
- Divan edebiyatı nazım biçimlerindendir.
- Genellikle iki beyitten oluşan şiirlerdir. Bu tür kıt’alar dörtlük diye de anılır.
- Beyitlerin ilk dizesi serbest, ikinci dizeleri birbiriyle uyaklıdır: xa /xa…
- Kıt’alarda beyitler arasında anlam birliği bulunur.
- Kıt’a nazım biçiminde şair mahlasını genellikle kullanmaz.
- Kıt’alarda hikmet, nükte, yergi, övgü, dünya görüşü gibi çeşitli konular işlenir.
- Bazı kıt’alarda ilk beyitin dizeleri birbiriyle uyaklı olabilir. Bu tür kıt’alar “nazım” adını alır.
- Beyit sayısı ikiden fazla (2-12) olan kıtalara ise “kit’a-i kebire” (büyük kıt’a) denir. Bu tür kıt’alar matla beyti olmayan bir gazele benzer.
Kıt’a Örnekleri
Örnek – 1
Tahir Efendi bize kelp demiş
İltifatı bu sözde zahirdir.
Mezhebim Malikidir zira,
İtikadımca kelp tahirdir.
Nef’i
Örnek – 2
Kalem olsun eli kâtib-i bed-tahrîrin
Ki fesâd-ı rakamı sûrumuzu şûr eyler
Gâh bir harf kusuruyla eder nâdiri nâr
Gâh bir nokta sükûtuyla gözü kör eyler
Fuzuli
Örnek – 3
Yâ rab ne eksilirdi deryâ-yı izzetinden
Peymâne-yi vücûda zehr-âb dolmasaydı
Âzâde-ser olurdum âsîb-i derd ü gamdan
Yâ dehre gelmeseydim yâ aklım olmasaydı
Ziya Paşa
Örnek – 4
Dest-i kütahımızı etmemiş Allah resâ,
Menbâ-ı lûtfunu yoksa elimizle kaparız.
Bize versin mi Huda ûb-ı hayat-ı terfik?
Hızr-ı bulsak reh-i zulmette külahın kaparız.
Keçecizade İzzet Molla
Örnek – 5
Şu’arâ haylini defter edicek kilk-i kazâ
Mahv u isbât ile pür kıldı niçe evrâkı
Niçeyi kazıdı yanlış deyü bu defterden
Bâki’ye edip işâret dedi sahha’l-bâki
Baki
İlk yorum yapan olun