Edebiyat Toplum İlişkisi Test – 2

Aşağıdaki yargıların hangisi, diğerleriyle çelişir niteliktedir?

Edebiyat toplumsal olguları yansıtması açısından her zaman değerli bir sosyolojik araç olmuştur. Edebiyat sayesinde, toplumu doğrudan gözlemlemek yerine, onu kavramada dâhiyane bir yeteneğe sahip olan edebiyatçının yansıttıkları üzerinden şaşırtıcı varsayımlara ulaşabiliriz. Özellikle toplumsal tarih çalışmalarında ancak edebi metinler sayesinde geçmişte yaşanmış sosyal ilişkilileri, olayları ve yapıları betimleme şansımız olur.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisi vurgulanmaktadır?

Edebiyatın toplumla olan ilişkisi, toplumsal gerçekliği yansıtmasıyla sınırlı değildir. Edebiyatın bizzat kendisi, tarihin çeşitli dönemlerinde toplumsal dönüşümün ana motiflerinden biri olmuştur. Fransız İhtilali’nde faşist rejimlerin ortaya çıkışından 68 olaylarına dek, kalemin toplumu dönüştürmede önemli bir rol oynadığını görürüz.
Bu parçada edebiyatın özellikle vurgulanan yönü aşağıdakilerden hangisidir?

Türk edebiyatındaki önemli aşamaların ortaya çıkış şekillerinin Türk toplum yapısının dönüşümüyle paralellik arz ettiğini görürüz. Örneğin roman, ancak belirli ölçülerde, Batılı anlamda orta sınıf tanımına uyan bir kitlenin palazlanmasıyla güçlenmiştir. Türkiye’de büyük göç dalgası öncesi önemli bir toplumsallık arz eden köy yaşantısı, köy edebiyatını ortaya çıkarmıştır. Kentleşmeyle birlikte ortaya çıkan yabancılaşma ve yeni toplumsal sorunlar, Garip akımını doğurmuştur. Bunlar gibi sayabileceğimiz sayısız örnek, Türkiye’de de edebiyat ve toplumun etle tırnak gibi birbirinden ayrı düşünülemeyeceğini gösterir.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir?

Toplumların doğal bir süreçte gelişim göstermesi ve belirli bir kültürel ve siyasal çerçevede yapılanması olağan bir durumdur. Ancak, bu sürece ihtilâller gibi toplumu doğrudan etkileyen müdahaleler olduğunda toplumun yeniden yapılanmasına yönelik mühendislik çalışmalarına ihtiyaç doğar. Müdahalelerin getirdiği yeni yönetim biçimlerini ve yeni insan tipini topluma benimsetmek ve kabul ettirmek için idareciler aydın kesimin desteğine de başvururlar. Özelikle edebiyatçıların öncü bir rol üstlenmeleri amaçlanır. Gelişmelere muhalif olmayan edebiyat adamları genellikle kendilerine düşen görevi çeşitli biçimlerde yerine getirirler. Kaleme aldıkları şiir, öykü, piyes ve roman gibi edebi türlerle devlet-toplum ilişkilerinin düzenlenmesine katkıda bulunmaya çalışırlar.
Bu parçada edebiyatın aşağıdaki işlevlerinden hangisi öne çıkarılmıştır?

—– . Örneğin Goethe’nin yazdığı Genç Werther’in Acıları adlı romantik eserdeki Werther’in giydiği kıyafetler 18. asır Almanya’sında âdeta bir moda akımı başlatmıştır. Artık romanı okuyan hemen hemen herkes sürekli olarak mavi frak, sarı yelek ve çizme giymeye başladı. Ayrıca o yıllarda eşler birbirlerine Werther’in sözlerinden oluşan aşk mektupları yazmışlardır. Aynı zamanda romanın genç kadın kahramanı olan Lotte adı, o yıllarda doğan hemen hemen bütün kız çocuklarına verilmiştir.
Bu parçanın başına aşağıdaki cümlelerden hangisi getirilmelidir?

Edebiyatın tarih, psikoloji, felsefe, sosyoloji vb. bilim dallarıyla ilişkili olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Edebî metin hangi sosyal çevrede yazılmışsa o çevrenin sosyal, siyasi ve tarihî şartlarına bağlı etkileri taşır. Örneğin Şinasi’nin eserlerinde Tanzimat Dönemi’nin, Ziya Gökalp’in eserlerinde II. Meşrutiyet Dönemi’nin etkilerini görürüz. —– . Örneğin Namık Kemal’in “Vatan yahut Silistre”si gerek yayımlandığı ve sahnelendiği yıllarda gere sonraki yıllarda birçok insanın duygu, düşünce ve davranışları üzerinde etkili olmuş; zihniyet değişikliğine yol açmıştır.
Bu parçadaki boşluğa aşağıdaki cümlelerden hangisi getirilirse düşünce akışı sağlanmış olur?

1920-1930 yıllarını konu alan “Fatih-Harbiye” romanı, bireylerin Doğu-Batı arasında yaşadıkları gerilim ve çelişkiyi çarpıcı bir şekilde dile getiren eserlerden biridir. Romanı yayımlayan Ötüken Yayınevi, romanın ilk sayfasındaki “Birkaç Söz” başlığı altında, Batılılaşma cereyanının cemiyet ve aile üzerindeki tesirlerini, eski medeniyete bağlı İstanbul semtlerinin değişimden nasıl etkilenerek hırpalandığını, değişmenin ruhlarda nasıl bir törpülenme yarattığını, Batılılaşma hareketlerinin Türk tipinde, ailesinde ve cemiyetindeki etkilerini işleyen bir teşhisin romanı olduğunu vurgular.
Bu parçadan hareket edilerek aşağıdaki edebiyatla ilgili yargıların hangisine ulaşılabilir?

Türkiye’de toplumsal değişim ve dönüşümleri anlamak için edebî alanda üretilen ürünler çok az yararlanılmış kaynaklardır. Oysa Osmanlının son döneminden başlayarak Türkiye’deki ekonomik, siyasal ve ideolojik/kültürel alanlardaki dönüşümlerin ve toplumun bu dönüşümlere yönelik tepkilerinin edebî eserler üzerinden izlenebilmesi olanaklıdır. Zira ilk Osmanlı romanlarının büyük çoğunluğu toplumsal ve siyasal değişmenin yarattığı sorunları inceleyen tezli romanlardır.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisi çıkarılamaz?

Edebiyat, okura kendi toplumuna dair kesitleri sunarken onu düşündürür, etkiler ve değiştirir. İnsanın manevi ve maddi yolculuğundaki hissi ve zihnî gelişimini sağlar. Eğitimde, problemlerin çözümünde edebiyata başvurmak teskin edici ve geliştirici sonuçlar üretecektir. Toplum bazı noktalarda sıkıştığında, iletişim yöntemlerini, ortaklıkları hepimiz için seslendirebilir edebiyat. Toplumsal hüviyeti inşa eder, aynı zamanda o toplumun önceki değerlerini unutturmak için de kullanılabilir. Her ikisinin de örnekleri mevcuttur dünyada ve ülkemizde.
Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi, edebiyatın toplum üzerindeki etkilerinden biri değildir?

Galiba edebiyat, toplumu tam da bir aynanın aydınlık tarafı gibi yansıtmıyor. Bazı aynaların iç bükey, dış bükey olması gibi, sirk aynaları, dev aynası gibi, edebiyatın yansıtımları da farklı. Zaten Stendhal’ın Roman, uzun bir yol boyunca dolaştırılan aynadır.” sözü de realist roman içindi. Edebiyatta toplumun yansıması bir çeşit deforme ediliyor, yoğunlaştırılıyor ya da dikkatimizi çekmek için bilinçli bir silikleştirme yapılıp örtülüyor bazı şeyler. Biz de pamuk ipliği bağları, ipuçlarını takip edip birtakım yorumlarla sonuçlara varıyoruz.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisi vurgulanmaktadır?

(I) Edebiyat mademki bir güzel sanattır, o hâlde ondan beklenen şey, okuyucuya estetik zevk vermesidir. (II) Ancak edebiyatı sadece bu fonksiyonu ile sınırlayamayız. (III) Edebiyat bir toplumun kültürel değerlerinin gelecek nesillere taşınması, geniş kitlelere benimsetilmesi, fertler arası kültür sirkülasyonunun sağlanması gibi daha birçok görev üstlenir. (IV) Bu itibarla edebiyat, toplumu yansıttığı gibi onu etkileyerek dönüştürür de. (V) Bu etkileyicilik basit bir duygulandırma ve heyecanlandırmadan ibaret değildir. (VI) Çoğu zaman bu noktada edebiyat, toplumu değiştirme ve şekillendirme işlevlerine de sahip olur.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak edebiyatın toplumu değiştirici etkisinden söz edilmiştir?