Divan Şiiri Test – 2

(I) Divan edebiyatı, şiir temelinde şekillenmiş, düzyazı geri planda kalmıştır. (II) Bu dönemde sanatçılar, Arap ve Fars edebiyatlarına yönelmiş, onlardan etkilenmişlerdir. (III) Örneğin, eserlerde Arapça ve Farsça sözcüklere sıkça yer verilmiş, sanatlarla yüklü mecazlı bir dil kullanılmıştır. (III) Sadece dilde değil, nazım biçimlerinde de bu etkilenme sürmüş, divan şiirinin tüm biçimleri Arap ve İran edebiyatlarından alınmıştır. (V) Zaman içinde Türk şairler de ustalık kazanmış, Arap ve İran şairleri ile boy ölçüşebilecek sanatçılar yetişmiştir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?

Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen terimle uyuşmamaktadır?

Ey ebr her eksilende suyun
Deryalara dökme ab-ı rûyun

Al suyu bu çeşm-i hun-feşandan
Deryalâra hem bağışla andan

Var ol yüzü gül nigâra benden
Zar ağla vü söyle yâra benden
Bu dizeler hani metin türüyle yazılmış bir eserden alınmış olabilir?

Divan şairlerinin hayatlarını ve şiirlerini genellikle öznel bir bakış açısıyla değerlendiren eserlere verilen addır. Günümüzdeki biyografilerin karşılığıdır. Bu eserlerde şairlerin doğum yeri, adı, lakabı, öğrenim durumu, mesleği, hayatındaki önemli değişiklikler, ölüm tarihi, mezarının yeri, bazen şairle ilgili anekdotlar, eserleri ve eserlerinden örnekler yer alır. Türk edebiyatında ilk örneği Ali Şir Nevai’nin 15. yüzyılda Çağatay Türkçesiyle yazdığı Mecalisü’n-Nefais’tir.
Bu metinde bahsedilen tür aşağıdakilerden hangisidir?

Onun şiirleri, divan şiirinin gelişmesine yol açmış; etkisi kendi çağından Tanzimat şairlerimize kadar süregelmiştir. Çağdaşı Ali Şîr Nevâi’ye nazireler söylemiş; yalnız Anadolu’da değil, İran ve Türkistan’da bile büyük bir şöhret kazanmıştır. İsmini ölümsüzleştiren tek eseri Divanıdır. Bu divanda çoğunlukla gazeller, sonraki yüzyıllarda şarla adım alacak olan murabbalar, tuyuğlar, kasideler yer alır. Özellikle “Kerem Kasidesi” ile bu türün en başarılı örneklerinden birine imzasını atmıştır.
Bu metinde sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

• Genellikle iki beyitten oluşur.
• Beyitler arasında anlam birliği vardır.
• xa / xa (ilk dizeleri kafiyesiz) biçiminde kafiyelenir.
• Şairler bu nazım biçiminde mahlaslarını kullanmazlar.
  Yukarıda özellikleri verilen nazım biçimi hangisidir?

Aşağıdaki yazar eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

———- ; aşk, zevk ve neşe şairidir. Divan şiirimize yeni bir söyleyiş, yerli ve gerçekçi bir içtenlik, nükteli bir ses ve söz anlaşması kazandırmıştır. En kudretli şiir ustalığı gazellerinde, şarkılarında, bir de kasidelerinin nesip bölümlerinde görülür. İstanbul Türkçesini, halk deyişlerini şiirlerinde maharetle işlemiş, “İstanbul Şairi” olarak edebiyatımızda ün yapmıştır. Divan şiirinde ortaklaşa kullanılan mazmunlarının dışına çıkarak kendine özgü bir dil yaratmıştır.
Bu metinde boş bırakılan yere hangisi getirilmelidir?

Aşağıdakilerin hangisi hamse sahibi sanatçılardan biri değildir?

17. yüzyıldan itibaren başta Türk edebiyatı da dâhil birçok Doğu edebiyatını etkisi altına almıştır. Anlam derinliği ve kapalılığı, ince ve girift hayaller esasına dayanan zihinsel bir şiir tarzıdır. “Karmaşık, alışılmadık mazmun ve benzetmeler; çözümlenmesi zor ifadeler, hayal oyunları ve yapay bir dile dayanır.
Bu metinde sözü edilen divan edebiyatı akımı aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdaki dizelerin hangisi bir gazelin matla bölümünden alınmıştır?

Aşağıdaki dizeler dil ve anlatım yönünden incelendiğinde hangisinin bir divan şiirinden alındığı söylenebilir?

Nâbî, Osmanlı Devleti’nin içte ve dışta büyük problemlerle karşılaştığı; sosyal, siyasal, ekonomik sıkıntıların yaşandığı bir dönemde toplumun genel gidişatını görerek çok üzülmüş, bu ortamda yetişecek neslin olabildiğince az zararla kurtulabilmeleri için seçecekleri yol konusunda elinden geldiğince yardımcı olmaya çalışmış ve bu didaktik mesnevisiyle oğlunun şahsında bütün çocuklara seslenmiştir. 1660 beyitten oluşan bu mesnevi Türk edebiyatında ahlaki yönden çocuğa hitap eden ilk eser olarak kabul edilir. Nasihatnâme türünün edebiyatımızdaki en tanınmış örneği olan eserde şair, yedi yaşındaki oğluna öncelikle İslam ibadet esaslarını ve ahlakını öğretmek için nasihatler verir; onun ardından da takip edilecek yol ve düsturları, başarılı olmak için hem yapılması hem de yapılmaması gerekenleri anlatır.
Bu metinde sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

• Sultan Alâeddin Keykubâd tarafından Farsça bir Selçuklu şehnâmesi yazmıştır.
• Harname isimli eseriyle edebiyatımızdaki ilk fabl örneğini kaleme almıştır.
• Muhakemetü’l-Lügateyn adlı eserinde Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu savunmuştur.
• Terkibibent türünde yazdığı eserler ile dikkat çekmiş, birçok şairi etkilemiştir.
  Aşağıda verilen sanatçılardan hangisi, yukarıda verilen bilgilerden biriyle eşleştirilemez?

Noksansız bir kaside altı bölümden oluşur: (I) Nesib ya da teşbib, Kasidenin giriş bölümüdür. Şairler bu bölümde çeşitli betimlemeler yaparak şiirsel yeteneklerini ortaya koymaya çalışırlar. (II) Girizgâh, nesib ile methiye bölümü arasında yer alan, genellikle tek beyitten oluşa, methiye bölümünün başlayacağını belirten bölümdür. (III) Fahriye, kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölümdür. Bu bölümde genellikle sanatlı, özellikle de mübalağalı bir anlatım tercih edilir. (IV) Tegazzül, kasidenin farklı yerlerinde de bulunabilen, bazı kasidelerde ise hiç bulunmayan tegazzül bölümü, bir anlamda kasidenin içine yerleştirilen bir gazeldir. (V) Methiye, şairin, kendisini ve şiir söyleme yeteneğini övdüğü bölümdür. Bu bölümde şairler kendilerini genellikle İran edebiyatının büyük şairleriyle kıyaslarlar. (VI) Dua, Birkaç beyitten oluşan bu bölümde şair, methiye bölümünde övdüğü kişinin başarılı, uzun ömürlü ve talihinin iyi olması için dilekte bulunur.
Bu metindeki bilgi yanlışının düzeltilmesi için hangi kavramların yer değiştirmesi gerekir?