Çağdaş Türk Dünyası Edebiyatı

• Türkiye sınırları dışında yaşayan Türk topluluklarının nüfusu yaklaşık 180-200 milyon civarındadır. Bu toplulukların oluşturdukları edebiyat, Türk edebiyatının başlangıç noktasıyla ortaktır.
• Çoğu Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde olan bu edebiyatlar hem başlangıç noktası hem de ilerleme safhası içinde Türk edebiyatıyla yan yana varlığını sürdürmüştür.
• Eski Osmanlı topraklarında kalan Türk topluluklarının edebiyatlarını Türk edebiyatından bütünüyle ayrı düşünmek doğru bir yaklaşım olmaz.
• Türk dünyası dediğimiz büyük coğrafyanın çok zengin bir halk kültürü ve edebiyat geleneği vardır. Ortaya konmuş edebi eserler bunun en açık kanıtıdır.
• Türk dünyası edebiyatlarında sözlü ürünlerin çokluğu, bu edebiyatların çok eski dönemlere kadar uzandığını, edebiyat ve kültür yönünden büyük bir zenginliğe sahip olduklarını gösterir.
• Çağdaş Türk dünyası edebiyatı, Türk kökenli toplulukların ya Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmasıyla ya da bağımsızlıklarını kazanmasıyla ortaya çıkan bir kavramdır.
• Osmanlı Devleti’nin toprak kaybetmesiyle sınırlarımız dışında kalan edebiyatların başında balkan edebiyatları gelir.
• Eski Sovyetlerin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Türk kökenli milletlerin başlıcaları da Azeri, Kırım, Kırgız, Türkmen, Tatar, Gagavuz milletleridir. Bunların yarattığı edebiyatlar da Türk dünyası edebiyatının en önemli kolunu meydana getirir. Kısaca Çağdaş Türk dünyası edebiyatı, Türk kökenli toplulukların bağımsızlıklarını kazanmalarıyla ortaya çıkan bir kavram olmuştur.
• Sözlü geleneğin ürünleri içinde yer alan destanlar, masallar, efsaneler, koşuklar, Türk boylarının da sözlü geleneğini oluşturmaktadır.
• Bu edebiyatın ilk ürünleri incelendiğinde bizim edebiyatımızla aralarında büyük bir benzerlik olduğu görülecektir.

Türkiye Dışındaki Çağdaş Türk Edebiyatı

Azerbeycan Edebiyatı: Bahtiyar Vahapzade, Hüseyin Şehriyar, Celil Mehmet Kulizade

Kırgızistan Türk Edebiyatı: Cengiz Aytmatov

Kırım Türkleri Edebiyatı: Cengiz Dağcı, İsmail Gaspıralı

Türkmenistan Türk Edebiyatı: Ata Atacanoğlu

Özbekistan Türk Edebiyatı: Aybek, Abdülhamit Süleymanoğlu

Kazak Türkleri Edebiyatı: Moğcan Cumabayılı

Kazan Türkleri Edebiyatı: Ayaz İshaki

Bulgaristan Türkleri Edebiyatı: Recep Kürkçü

Yugoslavya Türkleri Edebiyatı: Ata Terzibaşı

Kıbrıs Türk Edebiyatı: Osman Türkay, Özker Yaşın