Anlatım Biçimleri Test – 3

Edebiyat tarihçisi, bir eserin değerini saptarken belgelere dayanarak onun yüzyıllarca halk arasında nasıl tutunduğunu nedenleri ve sonuçlarıyla anlamaya çalışır; oysa eleştirmen, doğrudan doğruya kendisinin o eserden aldığı “duygulanma payını” kişisel beğeni ve kanısına göre açıklar.
Bu parçada düşünceyi geliştirmede aşağıdaki yollardan hangisine başvurulmuştur?

Yöremize kocaman binalar ne kadar dikilirse dikilsin, biz o binalardan daha yüce ve ışıklılarını içimize dikmedikçe yeterince uygar, yeterince seven kişiler olamayız. Ben seni ilgilendirmiyorsam ya da ben seninle ilgilenilmiyorsam duygu ve düşüncelerimizdeki gökyüzü hep kısır bulutlarla dolu demektir. Sonra bunun adına yaşamak mı denir?
Yukarıdaki paragrafta yazar, aşağıda belirtilen anlatım biçimlerinden hangisine başvurmuştur?

Çene yuvarlaktır. Elmacık kemikleri çıkıktır. Ten buğdaydır ve üzerinde bulunduğu heybetli vücutla orantılı büyüklükte olan bu baş, eğilmekken kaçıyormuş gibi daima arkaya doğru geniş durur. Ve bu başın sahibi yetmişine yaklaşığı halde on sekiz yaşının atılgan diriliğini kaybetmemiş olan Ahmet Mithat Efendi’dir.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

Ele aldıkları bir konuyu işleyiş ve yansıtış bakımından ne kadar farklı olursa olsun, tragedya ve komedya, aynı amaca hizmet eder. Bu amaç da insan ruhunu temizlemekten başka bir şey değildir. Birisi bunu hıçkırıkla, gözyaşıyla yaparken diğeri de gülmeyle, kahkahayla yapar.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangileri ağır basmaktadır?

Parlak sevinçli bir gün doğdu. Ovanın bütün kuşları hep bir ağızdan ötüştü. Arılar, ince kanatlarında pul pul ışık saçarak vızıldamaya, uçarak gezinmeye başladılar. Koyun uzak evlerinden birkaç bebe viyaklaması geldi. Sonra ağlaşan çocuklar, köşe başlarını tutan kadınlar, dedikodu eden komşular…
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisi ağır basmaktadır?

Özgür düşünce, Batı uygarlığının armağanıdır insanlara. En soylu, en güçlü yanı da budur Batı uygarlığının. Doğu’nun kültür tarihinde zaman zaman Batıyı derinlik bakımından yaya bırakan düşünceler bulunabilir ama bunlar donmuş, kalıplaşmış, dolayısıyla insan kafasını dizginlemiş düşüncelerdir. Kaldı ki bu düşünceleri değerlendiren, Hint’in, Çinli’nin düşünce zindanlarına ışık tutan Batılı özgür düşünceler olmuştur.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

Derviş Hasan birdenbire durdu. Kirli, yırtık mendili ile alnını sildi. Sabahtan beri hiç durmadan yürümüştü. Seyrek ağaçlı bir ormanın önünde durdu. Uzakta tirşe rengine bürünmüş kat kat dağlar görünüyordu.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Halk şirinde, halk sanatında samimiyet olduğunu söyleyenler samimiliğin ne olduğunu bilmiyorlar. Samimilik bir kimsenin kendi benliğini, gerçek düşüncelerini, gerçek duygularını anlatması demektir. Bu da çok zordur. Öyle herkesin elinden gelmez. Halk, şuradan buradan öğrendikleriyle yetinir. Bunun içindir ki halk şairleri, hep birbirlerinin söylediklerini tekrar edip dururlar.
Bu parçanın anlatımında ağırlıklı olarak aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?

Bazı yanlarıyla Rıfat llgaz, Nazım Hikmet’ten çok Orhan Veli’ye yakın düşer. Ama bu yakınlık dıştadır; özde değil, biçimdedir. Nitekim, Orhan Veli’nin “başlangıçta” toplumcu bir kaygısı yoktur. Ilgaz ise belirli bir inancın adamıdır. Onun için Orhan Veli’de kendinden başka amacı olmayan mizah, Ilgaz’da toplumsal yergiye destek olur. Orhan Veli, özellikle Garip döneminde Batıcıdır. Ilgaz ise yerli ve yereldir. Orhan Veli, halk gibi olmaya özenir; llgaz ise halktan biridir.
Bu parçada anlatım yollarından hangisine başvurulmuştur?

Bahçedeki ağaçlardan renk renk kokular geliyordu burnuma. Ihlamur kokusu, çam kokusu… Yumuşak bir gece çökmüş evrene. Sıcak, yorgun bir hava var.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisine yer verilmemiştir?

Yaklaşık otuz beş yıl öncesine kadar kimsenin ondan haberi yoktu. Kayıp bir kent değildi. Unutulmuştu yalnızca. Sırtını yasladığı derin dik yamaçlarında, toprak atında bulunan bir kentten, Avrupalı gezginler bir iki satır da olsa söz etmişlerdi. 19. yüzyılda yapılan bilimsel bir yüzey araştırmasında da kimliği belirlenmişti. Ama bu silik izlerin peşine pek kimse düşmedi. Uzun aralıklarla gerçekleştirilen bir iki ziyaret, gözlem… Sonrası derin bir sessizlik… Ta ki 1970 yılında bu haylaz yeniden keşfedilene dek.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmamıştır?

Gorki’nin kahramanları, çoğu zaman bizim duyamadığımız şeyleri duyarlar. Sanki onların sinirleri başkadır. Sanki bizim gibi değil de başka türlü yaratılmışlardır. Kahramanlarda kimsede olmayan bir incelik, bir hassasiyet vardır. Sanatçı, kahramanlarını yaratırken günün sakin saatlerini seçer. Gorki, caddede yürürken dikkatini çeken sıra dışı kimselerden de faydalanır.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Halit Ziya Uşaklıgil, “Bana iki ad söyleyin, size bir öykü vereyim.” dermiş. Burada sanatına inanan bir yazarın zengin hayal gücü ve büyük güveni var. Orhan Kemal de böylesine rahat yazabilirdi. Yalnız iki ad söylemek yerine, ona iki insan göstermeliydiniz.
Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangisi ağır basmaktadır?

Adalarda oturanlar akşam üzeri iskeleye çıkıp gelenleri karşılar, gidenleri uğurlar. Gençler arkadaşlarıyla buluşur, yaşlılar çay bahçesinde aralarında söyleşirler. Saat dokuza gelince herkes evine dönmüş, sofraya oturmuş olur. Adalara gezmeye gelen birkaç kişi dışında kimseleri göremezsiniz ortalıkta.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

Birinci Dünya Savaşından galip çıkmış ama yıpranmış bir ulusun evlatları olarak devrimlere sarılıp onları anlayabildik mi? Ne yazık ki hayır. O anki amacımız yaşamak ve yaşatmaktı.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?