9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Birinci Ünite Tekrar Testi

Metinlerde dil, “göndergesel işlev”de kullanıldığında varlık ve eşyaları olduğu gibi ifade eder.

Kurmaca metinlerde sezdirmek, hissettirmek, çağrıştırmak amaçlanır.

Öğretici metinlerin asıl özelliği kurmaca bir yapıya sahip olmalarıdır.

Metinleri, “gerçeklikle ilişkileri, yazılış amaçları, kullanılan anlatım türleri” bakımından gruplandırmak mümkündür.

Biçim, anlatım, yazım ve noktalama özelliklerinin bir araya gelmesiyle oluşan yazı bütününe “metin” denir.

Sunum, açık oturum, sempozyum, forum ve münazara yazılı anlatım türlerindendir.

Anlatmaya bağlı metinler genel olarak “öğretici metinler” ve “sanatsal metinler” olmak üzere ikiye ayrılır.

Öğretici metinlerde, var olan gerçekliğe sanatçının duygu ve hayalleri katılır, böylece zaman, mekân, kişi unsurları değişikliğe uğrar.

Sanatsal metinlerde anlatılanların doğruluğu, yanlışlığı kanıtlanmaya çalışılmaz.

Edebî metinlerde asıl amaç öğretmek, bilgilendirmek, ikna etmektir.

Bir metnin kurmaca olması veya somut gerçekliği olduğu gibi ifade etmesi metinlerin sınıflandırılmasında bir ölçüttür.

Bir metnin sanatçısının kim olduğu, metinlerin sınıflandırılmasında önemli bir kriterdir.

Anlatmaya ve göstermeye bağlı metinlerin ortak özelliği olay, zaman, mekân ve kişi unsurları üzerine kurulmuş olmasıdır.

Sözcüklerin genellikle mecaz anlamda kullanılması sanatsal metinle öğretici metnin ortak özelliğidir.

Öğretici metinlerde sanatçı yararlı olanın, bilginin peşindeyken, kurmaca metinlerde yazar estetik haz uyandırmanın peşindedir.